Een koude oorlog is eigenlijk geen echte oorlog. De landen die met elkaar in conflict staan komen niet direct met elkaar tot een confrontatie. Toch is er wel altijd dreiging en wordt het conflict op andere fronten uitgevochten.

Met de Koude Oorlog wordt meestal de periode tussen 1945 en 1990 bedoeld. Na het einde van de Tweede Wereldoorlog in 1945, werden Duitsland en haar hoofdstad Berlijn opgedeeld tussen Frankrijk, Groot-Brittannië, de VS en de Sovjet-Unie (het Rusland van vroeger). De Westerse landen (Frankrijk, Groot-Brittannië en de VS) waren democratisch en kapitalistisch.

De Sovjet-Unie was communistisch en had een planeconomie. Deze systemen kunnen niet samen en zowel de VS als de Sovjet-Unie wilden hun invloedssfeer uitbreiden. Er ontstonden zo twee machtsblokken waarin West-Europese landen zich aansloten bij de VS en Oost-Europa bij de Sovjet-Unie. In Europa werden deze twee machtsblokken gescheiden door het “IJzeren Gordijn”. Duitsland was zelfs opgedeeld in twee delen tussen deze twee machtsblokken en Berlijn door de “Berlijnse Muur”.

De Koude Oorlog eindigde met de val van de Sovjet-Unie in 1991, nadat verschillende staten zoals de DDR (Oost-Duitsland), Tsjechoslowakije en Hongarije zich al in 1989 hadden losgerukt van de invloedssfeer van de Sovjet-Unie.

Overal ter wereld

Beide machtsblokken waren bang dat de ander wereldheerschappij kon krijgen. Daarom probeerden ze beide hun invloedssfeer in andere landen uit te breiden. Ook resulteerde dit in een “wapenwedloop” waarin de VS en de Sovjet-Unie elkaar probeerde af te schrikken door het uitbreiden en het laten zien van hun (kern)wapenarsenaal. Dit resulteerde in een aantal conflicten:

Vietnam

In Vietnam in Zuidoost-Azië woedde er tussen 1957-1975 een oorlog. Na de Tweede-Wereldoorlog was Vietnam een kolonie van Frankrijk. De communistische beweging Vietminh (onder leiding van Ho Chi Minh) ging de strijd aan met de Fransen. In 1954 kwam er een wapenstilstand. Het noorden van Vietnam werd communistisch en het zuiden werd kapitalistisch gesteund door de VS (een bondgenoot van Frankrijk). Daarna zouden er verkiezingen volgen waarna het weer een Vietnam zou worden.

Omdat de Amerikanen bang waren dat deze verkiezingen door de communisten gewonnen zou worden, boycotten zij de verkiezingen. Hierop volgde een oorlog tussen Zuid-Vietnam (gesteund door de VS) en de guerrillabeweging de Vietcong uit het communistische Noord-Vietnam (gesteund door de Sovjet-Unie en China). De VS verloren deze oorlog en Vietnam werd communistisch.

Cambodja

Omdat de VS ook delen van buurland Cambodja bombardeerden om de Vietcong te dwarsbomen, ontstond daar de kans voor de Stalinistische (communistisch naar het voorbeeld van Josef Stalin) beweging de Khmer-Rouge om voet aan de grond te zetten. Deze beweging had in 1975 tot 1979 de macht over in Cambodja.

Omdat de mensen in Cambodja bang waren voor de bommen van de Amerikanen waren ze in eerste instantie blij met de komst van de Khmer-Rouge. Al snel bleek dat deze beweging zeer extreem was. De Khmer-rouge streefde naar een utopische zelfvoorzienende boerensamenleving waarin alle mensen werkten om eten te produceren. Alle mensen werden uit de steden gedreven om op het platteland voor ‘de Partij’ te werken.

Persoonlijke bezittingen, geld en familie zouden bestonden niet meer. Zelfs de woorden ‘vader’ en ‘moeder’ werden uit het woordenboek gehaald, omdat je enige familie ‘de Partij’ was. Alle mogelijke tegenstanders werden uitgeroeid. Mensen die gestudeerd hadden, konden lezen of zelfs een bril hadden werden zonder proces naar een martelgevangenis gestuurd en vermoord op een van de vele ‘Killing Fields’. Zo’n twee miljoen mensen zijn vermoord in die vier jaren (dat was een derde van de bevolking)

• Ja, ik wil de app!

Korea

Korea was in de Tweede Wereldoorlog bezet door Japan (dat aan de kant van Duitsland stond). Ook Korea werd daarom opgedeeld in Noord- en Zuid-Korea. Het noorden kwam onder de invloedssfeer van de communistische Sovjet-Unie en het zuiden onder de kapitalistische VS. In 1950 viel Noord-Korea het zuiden aan.

Met behulp van de VS bleef Zuid-Korea in 1953 op de been. De tweedeling bestaat nog steeds. Noord-Korea is nog steeds een sterk afgesloten Stalinistische maatschappij (enigszins vergelijkbaar met Cambodja tussen 1975-1979). Het zuiden is sterk kapitalistisch. Er bestaan nog steeds hevige spanningen tussen de twee landen. De oorlog is dan ook officieel gezien nog niet voorbij, er geldt al een wapenstilstand sinds 1953. Noord-Korea is recentelijk wel aan het provoceren door kernwapens te testen en te dreigen naar de VS en Zuid-Korea.

Je zou zelfs kunnen stellen dat de Koude Oorlog nog steeds niet is afgelopen aangezien dit front nog steeds bestaat. Noord-Korea wordt nog steeds gesteund door Rusland en het zuiden door troepen uit de VS.

Cubacrisis

In 1962 bereikte de wapenwedloop tussen de VS en de Sovjet-Unie haar hoogtepunt. De Sovjet-Unie plaatste kernraketten bij het communistische Cuba, dat vlak bij de VS ligt. De Sovjet-Unie was onderweg met materialen naar Cuba voor deze raketten. De spanning voor een kernwapenoorlog liep hier erg hoog op en kon op het laatste moment worden afgewend.

Nog steeds kent Cuba een communistisch systeem en heeft het een moeilijke relatie met de VS. Wel mogen er langzaamaan kleine bedrijfjes worden opgericht en wordt het land steeds toegankelijker voor toeristen.

Films over de Koude Oorlog

• “Goodbye Lenin” – De val van de Berlijnse Muur (https://www.youtube.com/watch?v=bznjeEx98uM)
• “Das Leben der Anderen” – Het leven in de politiestaat van de DDR (Oost-Duitsland) (https://www.youtube.com/watch?v=T47QJuijQWg)
• “The Russia House” – Het leven in de Sovjet-Unie ten tijde van de Koude oorlog (https://www.youtube.com/watch?v=SnocueegSM8)
• “The Killing Fields”- Cambodja in de tijd van de Khmer Rouge (https://www.youtube.com/watch?v=2ru0HxV4nWY) “Apocalypse Now” – Vietnamoorlog (https://www.youtube.com/watch?v=snDR7XsSkB4)
• “Born on the 4th of July” – Vietnamoorlog (https://www.youtube.com/watch?v=t8NR6n1nRMI)

Andere bezoekers keken ook naar: Industriële revolutie: wat hield het in?

Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:

Containmentpolitiek en Marshallplan

De Cubacrisis

Gorbatsjov, de laatste leider van de Sovjet-Unie