De Nederlandse Opstand
De Nederlandse Opstand
De Nederlandse Opstand, ook wel de Tachtigjarige Oorlog, is de strijd in de Nederlanden die duurde van 1568 tot en met 1648.
Toch kan het in een oorlog die tachtig jaar duurde moeilijk zijn om het overzicht te bewaren. Daarom helpt Mr. Chadd je graag met dit artikel!
In 1555 volgde Filips II zijn vader op als landsheer van de Nederlanden. Omdat Filips vanuit Spanje zijn rijk bestuurde, stelde hij Margaretha van Parma aan als landvoogdes. Zij werd zijn plaatsvervanger en moest de Nederlanden vanuit zijn naam besturen. Filips probeerde zijn hele rijk dus vanuit één plek via vertrouwelingen te besturen. Dit noemen we ook wel centralisatie.
De edelen en steden in de Nederlanden waren hierop tegen. Zij hadden altijd veel zelf mogen regelen en nu werden opeens dingen voor hen bepaald. Hun zelfstandigheid en privileges werden daarmee aangetast. Hierover groeide de onvrede.
Filips II trad hard op tegen protestanten. Filips II was katholiek en wilde dat alle inwoners van zijn rijk het katholicisme aanhingen. Dit zou namelijk voor eenheid en rust in zijn rijk zorgen. De edelen en burgers in de Nederlanden stonden kritisch tegenover de strenge aanpak van Filips tegenover de protestanten. Dit lieten ze zien door in 1566 een smeekschrift aan Margaretha van Parma aan te bieden waarin ze haar vroegen om vermindering van de geloofsvervolgingen. De landvoogdes stemde toe en de vervolging van protestanten hield tijdelijk op. Hierdoor durfden protestanten openlijk samen te komen en werd hun verzet sterker. Honderden kerken en andere katholieke heiligdommen werden geplunderd en verwoest. De Beeldenstorm was een feit.
Toen Filips hierover hoorde, werd hij woedend. Hij besloot de hertog van Alva te sturen om orde op zaken te stellen. Hij werd ‘De IJzeren Hertog’ genoemd en kwam met een groot leger naar de Nederlanden. Hij stelde de Raad van Beroerten aan en begon een grootschalige vervolging van protestanten. Velen protestanten besloten te vluchten, waaronder Willem van Oranje. Hij besloot een leger te vormen en viel in 1568 de Nederlanden binnen. Dit was het begin van de Nederlandse Opstand.
Deze aanval mislukte. Wel werd Alva steeds meer gehaat door de inwoners van de Nederlanden. De ‘geuzen’, zoals de opstandelingen zich noemden, werden steeds populairder. Vooral de onverwachte inname van Den Briel in 1972 gaf de Opstand een nieuwe impuls.
Ondertussen kwam Filips in geldnood terecht omdat hij ook nog oorlog voerde tegen de Turken. De Spaanse soldaten kregen daardoor al maanden niet betaald en sloegen aan het muiten. Dit werd de ‘Spaanse furie’ genoemd. Als reactie hierop sloten de zuidelijke gewesten, die trouw waren gebleven aan Filips, vrede met de opstandige gewesten. Ze eisten in de Pacificatie van Gent het vertrek van de Spanjaarden en een einde aan de vervolgingen van de protestanten.
Filips weigerde hieraan tegemoet te komen. Ondertussen bleef er ondanks de vrede veel onrust tussen de noordelijke en zuidelijke gewesten. Filips profiteerde hiervan en verzoende zich in 1579 met de zuidelijke gewesten via de Unie van Atrecht. Als reactie hierop kwamen de noordelijke gewesten met de Unie van Utrecht. Deze unie werd de kern van een nieuwe staat.
Nadat Filips Willem van Oranje in 1580 vogelvrij verklaarde, besloten de gewesten van de Unie van Utrecht Filips II af te zetten als hun landsheer. In 1581 verklaarden ze zichzelf onafhankelijk via het Plakkaat van Verlatinghe . Hierna begon een zoektocht naar een nieuwe landsheer. Toen dit niet soepel ging en in 1584 ook nog Willem van Oranje vermoord werd, kwam de Opstand in een crisis terecht.
Op dat moment kwam Spanje echter in een oorlog met Engeland terecht. Dit redde de Nederlandse Opstand, omdat de aandacht van Spanje vooral naar die oorlog ging. In 1588 besloten de opstandige Nederlandse gewesten zonder landsheer verder te gaan en werd de Republiek der Verenigde Nederlanden uitgeroepen.
Dat de Republiek de strijd tegen Spanje vol bleef houden, had vooral te maken met het feit dat Filips vele oorlogen tegelijk voerde. Onder aanvoering van stadhouder Maurits, de zoon van Willem van Oranje, veroverde de Republiek na 1588 zelfs bijna het hele Noorden.
In 1609 sloten Spanje en de Republiek het Twaalfjarig Bestand waarin ze afspraken niet te vechten. Na 1621 werd de strijd vooral nog in Brabant gevoerd. Tot er in 1648 een definitief einde aan de Nederlandse opstand kwam door de Vrede van Münster in 1648.
De Nederlandse Opstand beslaat dus een lange periode waarin veel gebeurde. Het is echter wel belangrijk om goed te onthouden. Het leidde namelijk tot het ontstaan van de Republiek der Verenigde Nederlanden.
En nu jij!
Zet de volgende gebeurtenissen in chronologische volgorde:
- Pacificatie van Gent
- Moord op Willem van Oranje
- Einde van de Nederlandse Opstand
- Unie van Atrecht
- Unie van Utrecht
- De Beeldenstorm
- Het Plakkaat van Verlatinghe
- Het uitroepen van de Republiek der Verenigde Nederlanden
- De komst van de Hertog van Alva naar de Nederlanden
Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:
Werkt u in het vo of mbo? Plan direct een vrijblijvende demonstratie in!
We laten u graag geheel vrijblijvend zien hoe Mr. Chadd werkt, hoe het kan worden ingezet en wat de meerwaarde is. Dit doen we in een fysieke of online afspraak van zo'n 30 minuten. Let op! Deze demonstratie is alleen bedoeld voor mensen die werkzaam zijn in het vo of mbo, NIET voor leerlingen!
Meer informatie over Mr. Chadd
Laat hieronder uw gegevens achter en we sturen u geheel vrijblijvend meer informatie over Mr. Chadd op!
Werkt u in het vo of mbo? Neem contact op!
Bent u benieuwd naar de voordelen van Mr. Chadd of heeft u andere vragen? Laat uw gegevens achter en wij nemen zo snel mogelijk contact op.