Ministeries: hoe werken ze precies?

Het besturen van Nederland gebeurt voor een groot deel op de verschillende ministeries.

Hoe zit zo’n ministerie precies in elkaar? Lees snel verder en je weet het antwoord!

Uitleg

Ministeries, en vooral de ambtenaren die er werken, hebben een ontzettend belangrijke rol in het vormen van nieuw beleid en het maken van nieuwe wetten. Terwijl wij iedere vier jaar nieuwe volksvertegenwoordigers kiezen voor de Tweede Kamer en er dan ook een nieuwe regering (met nieuwe ministers) gevormd moet worden, blijven de ambtenaren op het ministerie dan gewoon op hun plaats. Zodoende zijn ambtenaren een soort vaste rots om op te bouwen en hebben ze meer kennis en ervaring dan de minister die boven hun staat.

Alle ambtenaren vormen samen een geordend ambtenarenapparaat, waarbinnen volgens vaste regels en procedures besluiten worden voorbereid en uitgevoerd. Dit heet ook wel de overheidsbureaucratie, de macht van de overheidskantoren.

Zeer belangrijk in een ministerie is het onpersoonlijke karakter. Ambtenaren moeten hun taken altijd uitvoeren, ongeacht de politieke kleur van hun minister of hun persoonlijke voorkeuren. Andere kenmerken zijn de onpartijdige behandeling van burgers, het voorkomen van corruptie en vriendjespolitiek en de zorg voor bestuurlijke orde.

Organisatie

Ieder ministerie is opgebouwd uit verschillende lagen, die samen een piramide vormen.

1. Onderaan de piramide vinden we de normale ambtenaren . Zij hebben de rol van beleidsvoorbereiding ; het voorbereiden van nieuwe wetten door bijvoorbeeld onderzoek te doen.
2. Een laag omhoog vinden we een aantal directeuren-generaal . Zij bepalen details van het nieuwe beleid en zijn een laatste controle voor iets naar de bovenste twee lagen gaat.
3. Een zeer belangrijk persoon binnen het ministerie, misschien wel even belangrijk als de minister zelf, is de secretaris-generaal . Dit is eigenlijk de manager van het hele ministerie en de enige met vrije toegang tot de minister zelf.
4. De minister is de eigenlijke baas van het ministerie en zet de grote lijnen van het beleid uit, wat vervolgens dus uitgewerkt mag worden door de ambtenaren.

De minister is ook eindverantwoordelijk voor alles wat er gebeurt. Mochten er dus grove fouten zijn gemaakt door ambtenaren, kan het zomaar zijn dat de minister op moet stappen.

Even oefenen…

Wie is volgens jou de belangrijkste persoon binnen een ministerie? Is dat de minister zelf of toch iemand anders? Leg je antwoord uit.

Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:

Hoe worden wetten gemaakt?

Kabinetsformatie

Parlement, kabinet en regering