Voedingsstoffen

Om gezond te blijven en goed te kunnen functioneren is het belangrijk dat je goed en genoeg eet.

Het eten wat je eet noem je ook wel voedsel of voedingsmiddelen. Voedingsmiddelen zijn anders dan voedingsstoffen.

Voedingsstoffen zijn de bruikbare bestanddelen in voedingsmiddelen. Binnen het vak biologie zijn er zes verschillende voedingsstoffen: eiwitten, koolhydraten, vetten, water, mineralen en vitamines. In dit artikel vind je een korte uitleg van elk soort voedingsstof.

Eiwitten

Eiwitten, ook wel proteïne, dienen vooral als de bouwstenen van het lichaam, maar kunnen ook worden gebruikt als brandstof. Eiwitten worden door het lichaam afgebroken tot aminozuren, waarna ze vervolgens als bouwstenen kunnen worden gebruikt. Om spiermassa op te bouwen, heb je bijvoorbeeld veel eiwitten nodig. Er bestaan twee soorten eiwitten: dierlijke eiwitten en plantaardige eiwitten. Dierlijke eiwitten haal je voornamelijk uit vlees en zuivel, plantaardige eiwitten krijg je binnen door graanproducten en noten te eten. Eiwitten kunnen ook worden gebruikt als brandstof wanneer het lichaam een tekort heeft aan koolhydraten en/of vetten.

Koolhydraten

Koolhydraten, ook wel sachariden, zorgen ervoor dat alle processen in het lichaam blijven doorgaan. Het is dus eigenlijk net als de benzine van een auto, een brandstof dus! Koolhydraten worden in het lichaam afgebroken tot monosachariden. Soms worden koolhydraten suikers genoemd, maar suikers zijn alleen di- en monosachariden. Dit zijn dus zowel de suikers die in een stuk fruit zitten als de suikers in een stuk chocolade. Koolhydraten worden meestal direct weer verbrand door het lichaam. Als je te veel koolhydraten eet, zal het lichaam vooral de koolhydraten verbranden en de vetten opslaan.

Vetten

Samen met de koolhydraten zijn vetten de grootste bron van brandstof voor het lichaam. Ook bij vetten is er sprake van dierlijke vetten en plantaardige vetten. Daarnaast is er bij vetten nog een manier om onderscheid te maken tussen verschillende soorten vetten, namelijk verzadigde vetten en onverzadigde vetten. Van vetten moet je niet te veel eten, maar vooral met verzadigde vetten moet je oppassen. Dit zijn de vetten die vooral veel in dierlijke producten zitten. Verzadigde vetten zijn slecht voor je bloedvaten en je organen. Je kan dus beter de nodige hoeveelheid vet binnenkrijgen via onverzadigde vetten. Deze onverzadigde vetten zitten vaak in noten en zaden, maar bijvoorbeeld ook in olijolie.

Zo werkt de app

• Download nu de app

Water

Water valt ook als categorie onder de bouwstoffen. Ieder organisme heeft water nodig om goed te kunnen functioneren. Je krijgt water binnen doordat je water of een ander soort vocht drinkt. Water zorgt voor het transport van bepaalde stoffen door het lichaam maar ook voor het op peil houden van de lichaamstemperatuur en dat de concentratie van een bepaalde stof in het lichaam (bijvoorbeeld zout) niet te hoog wordt. Het wordt aanbevolen om minstens 1,5 liter water per dag te drinken. Op deze manier krijgt het lichaam genoeg water binnen om goed te functioneren.

Mineralen

Mineralen zijn stoffen die vaak in hele kleine hoeveelheden voorkomen in eten. Gelukkig heeft het lichaam ook maar een kleine hoeveelheid mineralen nodig. Voorbeelden van mineralen die je nodig hebt zijn calcium en ijzer. Calcium heb je nodig om sterke botten te behouden, en ijzer heb je nodig om nieuwe rode bloedcellen aan te kunnen maken. Mineralen zijn bouwstoffen, maar hebben ook een beschermende functie.

Vitamines

Net als mineralen zijn vitamines ook stoffen die je maar in een kleine hoeveelheid nodig hebt. Dit noem je ook wel spoorelementen. Vitaminen zitten vooral in groenten en fruit, daarom is het ook heel belangrijk dat je elke dag genoeg van deze voedingsmiddelen eet. Daarnaast zitten ook in dierlijke producten zoals vis en vlees bepaalde vitamines. Er bestaan in totaal 13 soorten vitamines, die op te delen zijn in twee verschillende categorieën: vetoplosbare vitamines en wateroplosbare vitamines. Vetoplosbare vitamines haal je vooral uit producten waar al vet in zit, zoals vis en vlees. Wateroplosbare vitamines haal je vooral uit groenten en fruit.

Oefenen

1. Wat is het verschil tussen voedingsmiddelen en voedingsstoffen?
2. Noem twee voedingsmiddelen waaruit je veel eiwitten haalt.
3. Noem twee voedingsmiddelen waaruit je mineralen haalt.
4. Wat zijn spoorelementen?

Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:

Koolhydraten, suikers en sachariden

Enzymen

Autotroof en heterotroof