Wil jij een samenvatting van het onderwerp Rechtsstaat van Maatschappijleer?

Mr. Chadd heeft hem voor je, lees snel verder!

In deze samenvatting:

Hoofdstuk 2: Grondwet en grondrechten

– 2.1 Ontstaan van de grondwet

– 2.2 Wat staat er in de grondwet?

– 2.3 Wat zijn de grenzen van onze vrijheid?

Hoofdstuk 2 Grondwet en grondrechten

Wat doet een grondwet? Het…

• begrenst de macht van de staat en zorgt dat de burgers vrij zijn;
• legt rechten van burgers vast;
• organiseert een staat (koning, parlement, rechters etc.)
• helpt bij het vormen van een eenheidsstaat (alle burgers een eenheid zijn)

2.1 Ontstaan van de grondwet

In 1848 kreeg de liberaal Thorbecke de opdracht van de koning Willem II om de grondwet te herzien (te vernieuwen). Dat deed hij. In de nieuwe grondwet werd de koning onschendbaar en kwam het principe van ministeriële verantwoordelijkheid . Ook kwamen er officiële verkiezingen voor een parlement (de Tweede Kamer), waarbij mannen die een bepaald bedrag aan belasting betaalden mee mochten stemmen (= censuskiesrecht ).

Thorbecke was een echte liberaal en vond de staat de burgers zo veel mogelijk vrijheid moest geven. Burgers konden dan zelf bepalen hoe ze die vrijheden wilden gebruiken. Dit principe (een hele passieve overheid) noemen we een nachtwakersstaat , een staat die zich vooral inzet voor de veiligheid en vrijheid van burgers en zich voor de rest zo min mogelijk bemoeit met het leven van de burgers.

Uiteindelijk had dit ook enkele negatieve effecten. Er ontstond een grote financiële kloof tussen arm en rijk (arbeiders vs elite). Ook kwam er een roep voor nog meer democratie, wat uiteindelijk resulteerde in het algemeen mannenkiesrecht (1917) en het vrouwenkiesrecht (1919).

De Tweede Wereldoorlog en de Duitse bezetting betekenden een ruw einde aan de grondrechten. Massamoorden, beperkte veiligheid en vrijheid: het was een zwarte bladzijde in de Nederlandse geschiedenis.

Na de oorlog werd de oude grondwet hersteld en in 1983 werd hij nog eens herzien.

Zo werkt de app

• Download nu

2.2 Wat staat er in de grondwet?

We maken in de grondwet onderscheid tussen twee soorten grondrechten.

De grondwet begint met de klassieke grondrechten . Dit zijn rechten die de vrijheid en gelijkheid van burgers beschermt. Er zijn verschillende soorten:

1. • Het recht op gelijke behandeling (geen discriminatie e.d.)
   • Persoonlijke vrijheid (recht op privacy e.d.)
   • Politieke vrijheid (kiesrecht e.d.)

De tweede soort grondrechten zijn de sociale grondrechten . Deze verplichten de overheid tot inzet op bepaalde vlakken, zoals het zorgen voor werkgelegenheid, goede gezondheidszorg en meer. Deze rechten maken Nederland een sociale rechtsstaat.

2.3 Wat zijn de grenzen van onze vrijheid?

Het doel van de grondwet is een vredige samenleving. Hiervoor is wel belangrijk dat iedere burger de wetten erkent en consequent volgt: als jij vrijheid van meningsuiting, moet je ook anderen hun mening laten uiten.

Soms botsen wetten met elkaar. Denk bijvoorbeeld aan het boerkaverbod dat sindskort geldt in Nederland: is dat niet in strijd met de vrijheid van godsdienst? Uiteindelijk is het in deze situaties aan de rechter om te beslissen welke wet voorrang krijgt.

De verticale werking van grondrechten betekent dat burgers ze kunnen uitoefenen tegenover de staat (zoals bij de discussie rond het boerkaverbod). Horizontale werking vindt plaats als burgers zich tegenover elkaar op grondrechten gaan beroepen.

Is er toch nog iets niet helemaal duidelijk? Of heb je een vraag voor een ander vak? Chat dan met een van de coaches van Mr. Chadd, zij helpen je graag!