Ieder geschiedenisboek begint bij het eerste tijdvak: de tijd van jagers en boeren.

Ben jij op zoek naar een goede samenvatting van dit tijdvak?

Deze vind je bij Mr. Chadd, lees maar snel verder!

Het eerste tijdvak gaat over de prehistorie. Destijds leefden mensen eerst als jager-verzamelaars, maar gingen ze later over op landbouw en veeteelt. Hoe zagen hun levens eruit en hoe vond deze verandering plaats?

• Het leven van jagers en verzamelaars

Voor 10.000 v.C. leefden de meeste mensen op aarde als jagers en verzamelaars in een bijzondere cultuur . In kleine groepjes van zo’n 10 tot 25 mensen gingen ze van plek naar plek. Als het voedsel opraakte op plek A, ging men naar plek B.

De sociale verschillen waren onderling niet groot. De mannen jaagden en maakten gereedschap, terwijl de vrouwen voedsel verzamelden, de huiden schoon maakten, het vuur brandend hielden en op de kinderen pasten. Onderling handelden de groepen met elkaar in vuursteen, ivoor en schelpen.

Jagers-verzamelaars wisten veel van de natuur, de verschillende gesteentes en andere materialen die ze ter beschikking hadden. Daardoor was hun uitrusting (messen, bijlen, touw etc.) ook altijd goed op orde. Hoewel ze nog niet konden lezen of schrijven, maakten ze bijvoorbeeld ook al wel grotschilderingen.

• Het ontstaan van de landbouw

Tussen 9000 en 6000 v.Chr. ontstonden in het Midden-Oosten landbouwsamenlevingen in het gebied dat de vruchtbare halvemaan wordt genoemd. Rond 7000 v.Chr. verspreidde het zich naar Noord-Afrika en rond 6000 v.Chr. naar Europa. Er zijn twee theorieën over het ontstaan van de landbouwsamenlevingen:

• Klimaatverandering: Na de laatste ijstijd kwam de natuur tot bloei en gingen mensen zich vestigen. Daarna werd het droger en kwam er een voedseltekort. Ze zochten een oplossing en gingen graan produceren.
• Bevolkingsgroei: de natuur raakte uitgeput, dus werd gezocht naar een oplossing.

Zo werkt de app

• Download nu

In de vruchtbare halvemaan groeiden veel graansoorten, die eerst nog gewoon werden verzameld door jagers-verzamelaars. Toen deze mensen echter meer kennis kregen van deze zaden, gingen ze ook zelf graan planten en oogsten. Uiteindelijk werd dit een zeer belangrijke voedselbron voor de mensen en ontstond een agrarisch bestaan. Bovendien gingen de mensen rond deze tijd ook voor het eerst wilde dieren temmen en houden, bijvoorbeeld schapen en runderen.

Deze combinatie zorgde ervoor dat de samenleving compleet veranderde: een ware landbouwrevolutie vond plaats, onder andere op de volgende gebieden:

• Een vaste woonplaats (sedentair bestaan)
• Snelle bevolkingsgroei, door veel voedsel en hoog geboortecijfer
• Uitvinding nieuwe technieken. Eerst veel steen, zoals potten bakken en gepolijst steen (nieuwe steentijd), daarna veel brons (bronstijd 3000 v.Chr.) en tot slot ijzer (ijzertijd 1200 v.Chr.). Ook het wiel en de ploeg werden uitgevonden.
• De mens ging de natuur naar zijn hand zetten en bossen kappen.

Achteraf is gebleken dat door de agrarische revolutie de gezondheid van de mensen ontzettend is aangetast, dit heeft verschillende oorzaken:

• Voedsel was eenzijdiger.
• Afhankelijkheid van een oogst: als die mislukte, was er geen eten.
• Het dicht op elkaar leven en het vee zorgden voor veel infectieziekten.

• De eerste steden

Twee rivieren in het Midden-Oosten, de Eufraat en de Tigris, overstroomden ieder jaar. Wat achterbleef was slib, wat zeer geschikt was voor landbouw. Daarom besloten boeren om dijken en irrigatiesystemen te bouwen; zo konden ze de overstromingen controleren en hiervan profiteren.

Dit zorgde er uiteindelijk voor dat de boeren veel meer gingen produceren dan ze nodig hadden. Dit had twee belangrijke gevolgen. Ten eerste waren er steeds minder boeren nodig, die daardoor op andere gebieden konden specialiseren(bijv. kleding of gereedschap). Nijverheid ontstond. Ten tweede gingen de verschillende dorpen handel drijven met elkaar.

Uiteindelijk zorgde dit voor het ontstaan van de eerste steden . Meer mensen, met dus allemaal verschillende beroepen, woonden in een klein gebied bij elkaar in een landbouwstedelijke samenleving . Ze ontwikkelden hun eigen omgangsvormen, sociale verhoudingen en gewoontes.

• Ontstaan van het schrift

Het schrift ontstond ongeveer tegelijk met het ontstaan van steden. Kleine voorwerpjes werden er toen gebruikt om goederen te registreren. Later werd dit schrift aangevuld met tekens die lettergrepen en klanken uitdrukten, waardoor ook namen konden worden geregistreerd. Ook werd er veel gebruik gemaakt van rebussen. Deze tekeningen werden geleidelijk vervangen door abstracte tekens: het spijkerschrift. In 3100 v.Chr. ontwikkelde er zich in Egypte ook een schrift: hiëratische schrift.

• Begrippenlijst

• Agrarisch

  heeft te maken met landbouw.

• Cultuur

  denken en doen van een groep.

• Landbouwrevolutie

  ingrijpende verandering waarbij mensen overgaan van een samenleving van jager-verzamelaars naar een landbouwsamenleving.

• Landbouwsamenleving

  maatschappij met landbouw als belangrijkste middel van bestaan.

• Landbouwstedelijke samenleving

  maatschappij waarin een minderheid van de bevolking in steden met handel en nijverheid woont.

• Nijverheid

  het maken en bewerken van goederen

• Samenleving van jager-verzamelaars: maatschappij van nomaden die leven van wat ze vinden in de natuur.

• Stad

  van het platteland afgescheiden plaats waar relatief veel mensen wonen.